De 53-jarige Marc heeft een turbulent leven gehad. Lange tijd heeft hij verkeerde diagnoses gekregen. Tot twee jaar geleden toen een professor in de psychologie vaststelde dat hij hoogbegaafd is. “Ik kreeg van hem een ‘niet gek-verklaring’. Hij adviseerde me om te gaan studeren.”
In de gemeenschappelijke ruimte van de Majoor Bosshardtburgh – een opvanglocatie voor dak- en thuislozen – is het een drukke bedoening. Bewoners lopen in en uit. In de hoek van de ‘huiskamer’ zijn mensen aan het poolen. Hoewel hij beslist niet wil verhuizen, voelt Marc zich een vreemde eend in de bijt ten opzichte van zijn medebewoners. Marc heeft een bovengemiddeld hoog IQ. Zijn passies zijn filosofie, geschiedenis en oude talen. Met zijn persoonlijk begeleider Hans heeft hij een goede klik. De koffie staat nog geen twee minuten op tafel of Marc en Hans zijn al in een diep gesprek verwikkeld. Small talk is niet aan hen besteed. “Kijk”, legt Marc uit, “dat de zon opkomt dat is een feit”. “Maar wat maakt nu dat het een mooie zonsopgang is?”, daar gaat de filosofie over. Trajecthouder Hanneke schuift aan bij het gesprek. Ze glimlacht om de gespreksonderwerpen die de revue passeren. “Ik leer echt veel van Marc”, vertelt ze. “Hij heeft ons een keer een rondleiding gegeven in de Oude Kerk. Als je met hem op pad bent is het nooit saai. Hij leert je om te kijken vanuit een ander gezichtspunt en zit vol met verhalen.”
Hoe spraakzaam Marc is wanneer het gaat over filosofie, zo gesloten is hij over zijn eigen verleden. Hij is in het zuiden van Nederland opgegroeid en heeft nog een zus; dat is de spaarzame informatie die hij wil delen over zijn jeugd. In de jaren ’80 heeft Marc bedrijfskunde gestudeerd, maar hoe zijn leven sindsdien verlopen is en hoe hij bij het Leger des Heils terecht gekomen is, vindt hij niet relevant voor de lezer.
Lange tijd werd gedacht dat Marc autistisch was en kampte met verslavingsproblematiek. Op deze diagnoses werd hij behandeld maar dat leverde weinig op. Zijn trajecthouder Hanneke voelde intuïtief aan dat er misschien iets anders aan de hand was. “Ik voelde gewoon dat Marc tot veel meer in staat is. Hij kwam niet uit de verf. In onze begeleiding kwamen we niet verder met hem. Daarom heb ik zijn verhaal als ‘casus’ voorgelegd aan een professor in de psychologie. Hij heeft meerdere keren met Marc gesproken en stelde vast dat Marc hoogbegaafd is. ‘Er is niks mis dat niet hersteld kan worden’, zo luidde zijn conclusie. Ook adviseerde hij om Marc te laten studeren.”
Het hebben van een dagbesteding is een belangrijk onderdeel in het begeleidingstraject van het Leger des Heils. In Marcs geval was dat geen eenvoudige. “De dagbestedingen die er zijn, waren voor mij niet uitdagend”, blikt Marc terug. “Ik was aan het werk met mensen die een taakstraf hadden. We hadden niets gemeenschappelijks; ik kon niks met ze delen.” Het advies om te gaan studeren komt hem dan ook als geroepen. Marc kiest voor de bachelor filosofie aan de VU. De weg hiernaartoe is niet zonder hobbels. Zo moet hij zijn diploma’s van 30 jaar geleden opsturen. Gelukkig heeft zijn oude universiteit een goed archief en krijgt hij de diploma’s toegestuurd. Daarnaast vormen ook de financiën een probleem. Hanneke benadert de afdeling Werk, Participatie en Inkomen (WPI) van de gemeente Amsterdam. Zij zijn zo onder de indruk van Marcs verhaal dat hij toestemming krijgt om de studie te volgen. En zo komt het dat Marc in de zomer van 2021 tussen de 18-jarigen in de collegebanken zit. Het verschil in leeftijd en leefwereld is groot. Maar door te laten zien wat hij kan, verdient hij het respect van zijn medestudenten. “Ik ben liefhebber van toneel en kan best goed zingen. Tijdens een discussie over ‘hermeneutiek’ – dat gaat over de interpretatie van oude teksten – heb ik mijn argumenten zingend opgevoerd. Hierna kreeg ik een staand applaus van mijn hele klas”, glundert Marc.
Zijn studie bekostigt Marc van zijn uitkering. Hij leeft heel sober en maalt er niet om dat hij een laag budget heeft. “Marc is heel gefocust”, legt Hanneke uit. “Hij heeft maar één doel en dat is zijn diploma halen. Alles wat daarbuiten valt is niet belangrijk. Je hoort hem ook niet klagen.” Het baart Hanneke en Hans dan ook zorgen dat Marc ‘op papier gezien’ niet meer thuishoort op de Majoor Bosshardtburgh. “Wij geloven echt dat dit de goede weg is”, legt Hans uit. “Het idee dat als je een universitaire studie volgt, je ook wel zelfstandig kunt wonen, gaat niet voor iedereen op.” Marc beaamt dit. “Ik wil tot het einde van mijn studie gewoon hier blijven wonen. Ik kan er nu geen enkele stress bij hebben. Ik heb nul ruimte over, alles wat ‘extra’ is, is teveel.”
Het is dan ook Hanneke’s hoop dat Marcs traject de komende jaren doorgezet kan worden. “Ik denk dat we vooral naar Marc zelf moeten luisteren. Als hij aangeeft: ‘het gaat niet’ dan moeten we dat respecteren en maatwerk leveren. Voor mij is Marc het perfecte voorbeeld van dat je uitgaat van iemands kracht. ‘Wat is er al in jou aanwezig?’ in plaats van ‘wat zou er moeten zijn?’. Het is precies deze aanpak die Marc erg waardeert in zijn begeleiders. “Het project ‘Marc studeert filosofie’ is een driemansproject”, legt hij uit. Hanneke is mijn coach en de architect van het plan, Hans is degene die alle randvoorwaarden regelt. Los van elkaar werkt dit niet. Zonder hen had ik hier niet gezeten.”
Gebroken, verslaafd en wanhopig. Zo zagen we Dylan voor het eerst. Hij huilde en jammerde ritmisch dat hij nu echt een detox nodig had om van zijn verslaving af te komen. De ervaringsdeskundige van Abstinent wonen, Vincent van Oostveen, spreekt troostende woorden. ‘Ik weet waar je doorheen gaat man, ik heb zelf ook zo diep gezeten, maar wij kunnen dit, we gaan het samen doen!’
De intake voor Abstinent wonen verloopt via een laptop. Het raakt ons om deze man zo te zien struggelen en we besluiten dat hij gemotiveerd genoeg is voor plaatsing nadat hij zijn traject in een verslavingskliniek heeft afgerond.
Een grote glimlach is het eerste wat we van Dylan zien als we drie maanden later inloggen om de plaatsing te bespreken. Ja, het gaat goed met hem, hij is nu precies 84 dagen clean. ‘Ik moet ook wel, ik heb twee kleintjes, ik moet er voor hen zijn, ik wil niet dat zij een verslaafde pappa hebben’ zegt hij als we hem vragen naar zijn motivatie. Er lijkt niks over van de wanhoop en radeloosheid die we zagen bij de intake. De afgelopen maanden waren moeilijk, vooral lichamelijk. Nadat hij kanker overwon had Dylan zoveel pijn dat hij zichzelf verdoofde met middelen. Nu leert hij om, in plaats van te verdoven, om te gaan met de pijn. Opnieuw zijn we als hulpverleners geraakt dat we herstel in zijn puurste vorm zien. Dat we mogen beseffen dat de samenwerking tussen de nachtopvang, verslavingskliniek de Wending en Abstinent wonen echt integrale hulpverlening is.
Abstinent wonen, locatie Hoogoord, is bedoeld voor Amsterdammers die de wens hebben om middelenvrij te leven in aansluiting op een behandeling in een verslavingskliniek (bijvoorbeeld de Wending). Iedere bewoner heeft een eigen kamer en er is een gezamenlijke woonkamer. Naast ambulante begeleiding krijgen de bewoners ook begeleiding van een ervaringsdeskundige. Ook wordt er van hen verwacht dat ze deelnemen aan AA of NA meetings en een dagbesteding hebben. Omdat er veel behoefte is aan deze woonvorm wordt er een nieuwe abstinente woongroep opgezet waar alleen vrouwen wonen.
Tekst: Stephanie-Joy Eerhart
In Amsterdam zijn er lange wachtlijsten voor een plek in de maatschappelijke opvang of beschermd wonen. Daarom bieden wij samen met andere zorgaanbieders ‘netwerkbegeleiding’ aan Amsterdammers die op de wachtlijst staan. Youssef (58) is een van hen. Dankzij de inzet van zijn stedelijk netwerkondersteuner Thepola is er enorm veel veranderd in zijn leven.
Youssef is afkomstig uit Marokko en is nu zo’n 15 jaar in Nederland. Zijn leven in Nederland loopt niet zoals hij gehoopt had. Zijn huwelijk strandt en het contact met zijn ex-vrouw – de moeder van zijn twee kinderen- verloopt moeizaam. Youssef raakt verslaafd aan heroïne. Hij heeft geen werk mede doordat hij kampt met flinke gezondheidsproblemen. Vijf jaar lang is hij dakloos. Doordat hij weinig Nederlands spreekt kan Youssef zich moeilijk redden in de wereld van papieren en aanvragen. Vanuit zijn trots vindt hij het ook lastig om zelf om hulp te vragen.
Uw naam
Uw e-mail adres
Naam ontvanger
E-mail adres ontvanger
Uw bericht